کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب در واقع دفاعیه‌ای است که "مجذوب علی‌شاه " در باب عقاید خویش نوشته است .بخش اول کتاب زندگی‌نامه وی به قلم خود اوست .در آن جا مولف به مصایبی اشاره می‌کند که در طول زمان بر او وارد آمده است . وی سپس درباره توحید حق تعالی، وحدت وجود و مذاهب صوفیه به بحث می‌پردازد . گفتار پایانی کتاب به بررسی آرای مجلسی درباره تصوف اختصاص یافته است .مولف می‌خواهد اثبات کند که "مجلسی "با صوفیان حقیقی مخالفتی نداشته است .

این کتاب اثری است در حکمت الهی که در آن عبدالقادر بن حمزه بن یاقوت الاهری به شرح آموزه‌های صوفیانه پرداخته است. وی با استناد به آیات قرآن کریم و احادیث نبوی معرفت شهودی را بالاترین درجه معرفت و برتر از فلسفه و برهان می‌داند. ابن فوطی درباره عبدالقادر اهری آورده است که وی از حکمای صوفی متأله بود و در جوانی در جستجوی تجرید و تحصیل سفر کرد و به خراسان و فارس رفت و نیز در هرات نزد امام فخر رازی درس خواند و در ایام مستنصر بالله وارد بغداد شد. وی پس از سفرهای طولانی به تعلیم و تربیت فرزندان بهاءالدین کلیبری پرداخت و سپس به اهر بازگشت و در همان شهر به تدریس حکمت پرداخت و در اواخر سال 667 دار فانی را وداع گفت.

بیشتر شاعران معاصر آزاد را با کلمات تحسین‌‌آمیز چه در نثر و چه در شعر ستوده‌اند. میر غلام‌علی آزاد بلگرامی یکی از شاعران منفرد، پرکار و توانای سده دوازدهم هجری می‌باشد. در دیوان اشعار او از هر نوع شعری موجود است؛ البته غزل که معروف‌ترین نوع شعر محسوب می‌شود و در هر دور تاریخ ادبیات فارسی نزد شاعران محبوب و مرغوب بوده، در دیوان آزاد نیز از همه انواع شعر بیشتر آمده است. فن آزاد در غزل‌گویی مشهود است. بیشتر غزلیات او هفت‌بیتی است و تکرار قافیه کمتر دیده می‌شود. وی در غزل خود را ملزم به آوردن تخلص کرده است. این کتاب دربرگیرنده کلیات آزاد بلگرامی است که افزون بر غزلیات، قصاید، تضمینات، مثنویات، رباعیات، قطعات، ترجیع‌بند و ماده‌تاریخ‌های او را شامل می‌شود.

ما همه می‌دانیم که میرزا اسدالله خان «غالب» دهلوی (متوفی: 1869 م) نه فقط به زبان اردو بلکه به زبان فارسی نیز شاعر چیره دست و نویسنده ماهری بوده و خود نیز به این حقیقت پی برده و بر فارسی دانی خود افتخار نموده است: فارسی بین تا ببینی نقش‌های رنگ رنگ بگذار از مجموعه اردو که بی‌رنگ من است با وجودی که «غالب» آثاری گران‌بها به زبان فارسی به یادگار گذاشته است ولی متأسفانه در مهد زبان فارسی یعنی در ایران، شهرت و مقبولیتی شایسته و در حضور نصیب وی نکشت. مقالاتی که درباره وی در ایران نوشته شده، بسیار اندک و در حد معرفی ساده می‌باشد. این هم واقعیت است که شعرای پارسی‌گوی شبه قاره آن چنانکه مستحق بودند، در ایران شناخته نشده‌اند و «غالب» یکی از آنان می‌باشد. البته دواوین بعضی شعرا منجمله «امیر خسرو دهلوی»، «بیدل»، «فیضی»، «داراشکوه»، «غنی کشمیری»، «زینب التساء مخفی» و «علامه اقبال» چاپ شده است. «غالب» در نامه‌ها و اشعار خود آرزوی ایران کرده و برای خود مملکت ایران را جایگاه اصلی دانسته است.