کتابخانه مجازی ادبیات

فرهنگ ‏نویسی کاری دقیق، صبرآزما، پرزحمت و پیچیده به شمار می ‏آید؛ ولی فرهنگ ‏نویسان فارسی در هند با دلایل گوناگون همت بدان گماشته‏ اند و در این کار سترگ نامهای پرآوازه را برای خودشان حفظ نموده ‏اند. در رگ‏ویدا آمده است: «نیاکان پارسیها با هندیان پیوند و ارتباط داشتند.» پرفسور مکس میلر(MILLER) عقیده داشته است که: «نیاکان پارسیهای نخستین درهندوستان زندگی می‏کردند و پس از آن به ایران و قندهار هجرت کردند.»

این راهنما ریشه فعل‌های اوستایی و فارسی باستان و فعل‌های فارسی کنونی را که از آن ریشه‌ها گرفته شده، دربر دارد. نقشه کار این است که نخست ریشه فعل‌هایی که در نوشته‌های اوستا فارسی باستان به کار رفته با حرف‌های درشت سیاه داده شده و پس از آن صورت‌های گوناگونی که این ریشه‌ها به خود می‌گیرند در میان دو ابرو آمده و سپس معنا یا معناهای آن ریشه‌ها به فارسی داده شده است.

زبان فارسی دنباله فارسی میانه و آن دنباله فارسی باستان است. ایرانی باستان با هندی باستان شاخه‌ای از زبان‌های هندی و اروپایی را شکل می‌دهد. این کتاب با همه حجم کم آن، کوشش می‌کند تا ضروری‌ترین مطالب را به خواننده علاقمند به تاریخ و تمدن باستانی ایران منتقل کند.

در این کتاب علم «ریشه‌شناسی» که در زبان فرانسوی بدان «اتیمولوژی» می‌گویند، شرح شده است. ریشه‌شناسی علمی است که به کمک آن «فرهنگ تاریخی» نوشته می‌شود. فرهنگ تاریخی فرهنگی است که در آن تاریخ یک واژه، هم از نظر لفظ و هم از نظر معنی ثبت می‌گردد. این نوشتار دو بخش دارد؛ در بخش نخست ریشه‌شناسی و مسائل مربوط به آن بررسی شده و در بخش دوم چند واژه از نظر ریشه‌شناسی بررسی‌ شده‌اند. واژه‌هایی برای بررسی برگزیده شده‌اند که نشان می‌دهند واژگان فارسی دری از چه واژه‌هایی و با چه دگرگونی‌هایی از نظر لفظ و معنی تشکیل شده است.