کتابخانه مجازی ادبیات

ساختن فعل بسیط و گرفتن مشتق از آن در زمره امکاناتی است که اگر به درستی از آن بهره گرفته شود، بسیاری از مشکلات زبان فارسی را در زمینه واژه‌سازی علمی حل خواهد کرد. در این کتاب ضمن آنکه طرحی اجمالی از علم صرف یا ساخت‌واژه به دست داده شده و مبانی نظری آن تشریح شده، به بررسی اشتقاق از افعال بسیط پرداخته شده و کوشیده شده تا اهمیت آن روشن شود. رویکردی که در این پژوهش اختیار شده، دارای دو ویژگی است: هم‌زمانی و زایشی. مراد از هم‌زمانی آن است که زبان فارسی نه در گذر زمان بلکه در شکل امروزی آن بررسی شده و مراد از زایشی آن است که از چشم‌‌انداز زبان‌شناسان زایشی به زبان به طور اعم و به ساخت‌واژه به طور خاص نگریسته شده است.

زبان نوعی رفتار انسانی است که دارای طرح است؛ یعنی دارای قوانینی است ساخته و پرداخته انسان که گذشت زمان به دلیل عوامل اجتماعی آن را تغییر می‌دهد و از آنجا که پدیده‌ای است اجتماعی و کاربردی جز حمل اندیشه‌های انسانی ندارد. در این کتاب رفتارشناسی زبان انسان در این مباحث پیگیری شده است: تعریف زبان، زبان تاریخی، تحول صرفی، تحول معنای جمله، تحول نحوی، تحول رسم‌الخط فارسی تاریخی.

زبان فارسی دنباله فارسی میانه و آن دنباله فارسی باستان است. ایرانی باستان با هندی باستان شاخه‌ای از زبان‌های هندی و اروپایی را شکل می‌دهد. این کتاب با همه حجم کم آن، کوشش می‌کند تا ضروری‌ترین مطالب را به خواننده علاقمند به تاریخ و تمدن باستانی ایران منتقل کند.

این کتاب در سه بخش تألیف شده است. بخش اول کتاب به زبان فارسی در دوره باستان که از ورود ایرانیان به ایران در حدود هزاره اول پیش از میلاد مسیح آغاز می‌شود و به سقوط هخامنشیان پایان می‌یابد، اختصاص یافته است. بخش دوم کتاب به زبان فارسی در دوره میانه که از سقوط هخامنشیان آغاز شده و تا تأسیس دولت صفاری ادامه می‌یابد، تخصیص یافته است. بخش سوم کتا به دوره نو که از تأسیس دولت صفاری آغاز شده و تاکنون ادامه می‌یابد، اختصاص یافته است. در پایان کتاب از واژه‌هایی که درباره آنها توضیح داده شده، فهرستی تنظیم شده تا همچون فرهنگ مختصر ریشه‌شناسی لغات فارسی برای علاقمندان قابل استفاده باشد.