خواجه نصیرالدین طوسی در سال 667 ق رساله مختصری به عربی با نام رساله فی الجبر و المقابله در زمینه جبر و مقابله در دو باب و چند فصل نگاشته است. باب اول به عملیات ریاضی همچون جمع، تفریق، ضرب، تقسیم، تضعیف و تنصیف اعداد مطلق و کسری و باب دوم به جبر و مقابله اختصاص دارد. در پایان بیست مسئله در زمینه حل معادلات جبری، علم فرائض و هندسه آورده و آنها را حل کرده است. بعضی از این مسائل در کارهای پیشینیان وی نیز دیده میشود. رساله جبر و مقابله خواجه طوسی که از روی نسخه مکتوب در سال 969 هجری طبع شده است توسط اکبر داناسرشت توسط انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رسیده است
آیات قرآن با فصاحت و بلاغت خاص خود به اندام هر شنونده ای لرزه می افکند. زبان این آئین عربی است، اساسی ترین مدرک و بزرگترین پشتوانه آن قرآن و در مرحله دوم سخنان پیامبر و پیشوایان است و هر دو به زبان عربی است. اصولا ما که به زبان عربی ارزش قائل هستیم به این عنوان است که زبان دینی ما است زبانی که به تصدیق دانشمندان زبان شناس جهان بهترین زبانهاست. پس واضح شد که تعلیم و تعلم اصول و قواعد ادبیات عربی در زندگی ما لزوم و ضرورت دارد. اینک کتابی که در دسترس خوانندگان محترم قرار گرفته در پیرامون همین موضوع نگارش یافته است. این کتاب مشکلات یکی از کتب درسی را به وجه آسان حل و روشن کرده است...
کتاب حاضر رساله ایست در جشن سده تولد شاعر شهیر ملی ترکیه، مرحوم توفیق فکرت، که مولف رساله ای مختصر درباره آن شاعر بزرگ به رشته تحریر درآورده و یک سخنرانی نیز در این مجلس که توسط انجمن دوستی ایران و ترکیه ترتیب داده شده بود کردند.
یکی از آثار خواجه نصیرالدین طوسی به زبان فارسی رساله کوچک «آغاز و انجام» است که خود آن را در آغاز رساله به نام «تذکره» مینامد. خواجه نصیر در این رساله اصول عقاید اسلامی را به شیوه عرفانی و فلسفی تأویل میکند و توجهش در بیان عقاید خود به روش باطنیان است. این رساله مختصر و فشرده در باب مبدأ و معاد است که در حقیقت شرح حال انسان در دو عالم دنیا و آخرت است که در برخی مواضع به اختصار درباره آغاز، یعنی خداوند نیز سخنانی بیان شده است. از اینرو گفته شده این رساله، اثری درباره «معرفت نفس» شمرده میشود.
این کتاب یکی از مهمترین آثار درباره اخلاق فردی، اجتماعی و خانوادگی اثر خواجه نصیرالدین طوسی است. زبان این کتاب فارسی و بخشهایی از آن ترجمه و تحریر کتاب «تهذیب الاخلاق» ابوعلی مسکویه است. نثر کتاب برای فارسیزبانان آشنا به اصطلاحات علمی ـ فلسفی، روان است. روش کتاب در پرداختن به مسائل اخلاقی، روش عقلی ـ تحلیلی است و از جایگاه طبیب، برای سلامت جان و دورکردن بیماریهای روحی از آن سخن میگوید. این کتاب که کهنترین اثر در دسترس خواجه نصیرالدین طوسی دانسته شده، در سال 633 قمری به درخواست ناصرالدین محتشم حاکم نزاریان اسماعیلی نوشته شده است.