کتابخانه مجازی ادبیات

تذکرةالاولیاء کتابی عرفانی است به نثر ساده و در قسمت‌هایی مسجع، که در شرح احوال بزرگان اولیاء و مشایخ صوفیه توسط فریدالدین عطار نیشابوری به فارسی نوشته شده‌است. تذکرةالاولیاء کتابی درباره زندگی، حالات، اندیشه‌ها و سخنان عارفان و مشایخِ تصوف است، و به ذکر مکارم اخلاق، مواعظ و سخنان حکمت‌آمیز صوفیان بزرگ می پردازد.این کتاب مشتمل است بر مقدمه و ۷۲ باب که هر باب به زندگی یک صوفی پرداخته است و در ابتدای هر باب سخنانی مسجع در تمجید و ثنای صوفی بیان شده و سپس سخنان و داستان ها درباره صوفی آورده شده است.نخستین باب به حالات و سخنان جعفر صادق اختصاص یافته‌است، و باب هفتاد و دوم به حسین بن منصور حلاج .

شرح اصطلاحات تصوف، اثر سید صادق گوهرین، در 8 جلد و به زبان فارسی است.نویسنده، مقدمه بسیار مفصلی بر جلد اول کتاب نوشته که در آن درباره تاریخ تصوف و ارتباط آن با اسلام و به‌خصوص شیعه و همچنین فرقه‌های متصوفه و... توضیح می‌دهد. وی انگیزه اولیه نگارش این اثر را تشویق استادش بدیع‌الزمان فروزانفر و دیدن خوابی می‌داند که در آن پیامبر خدا به وی توصیه به این امر کرده است. او درباره طرز تدوین و تنظیم کتاب می‌نویسد: در جمع‌آوری اصطلاحات صوفیان، از قدیم‌ترین آثار موجود این طایفه تا قرن هفتم هجری که زمان زندگانی مولانا و آثار گران‌بهای او از جمله مثنوی معنوی اوست، بسنده کردم و در این جمع‌آوری سعی کردم که پیوسته از پرارزش‌ترین متونی که مورد قبول مشایخ این مسلک است استفاده شود. در شرح اصطلاحات، از کتاب‌های پس از قرن هفتم و همچنین از تفاسیر قرآنی صوفیان و کتب تاریخی و تذکره‌های آنان نیز استفاده شده است. نویسنده ذیل هر اصطلاحی عین عبارتی را که پیشوایان صوفیه در آثارشان آورده‌اند، بدون کم‌وکاست نقل می‌کند. سپس برای درک بیشتر مفاهیم بسیاری از اصطلاحات، ذیل عنوان اقوال مشایخ، گفتار پیشوایان معروف این طایفه را می‌آورد. پس از آن، در حاصل کلام، به شرح و توضیح آنچه در نقل عبارات و کتاب‌ها و اقوال مشایخ آورده شده، می‌پردازد. او سرانجام ذیل عنوان «اما در مثنوی» می‌کوشد با نقل اشعار مثنوی آنچه را که مولانا در بیان هر اصطلاحی آورده است، نقل کند و شروحی بر آن بنویسد.

جوانمردان علاوه بر صفات نیکوی انسانی مقید به انجام آداب و رسومی ویژه بودند که معرف جوانمردی بود. به تدریج اساس مذهب تصوف بر اسلام و فتوت استوار شد و آداب جوانمردی در رسوم خانقاهی میان صوفیان متداول و مرسوم گردید. شناخت جوانمردان، از عوامل كرامت و سرافرازی مسلمانان است و اعمال نیکوی آنان چون عدالت، رافت، انصاف، سخاوت، گذشت، بزرگ‌ منشی و ... از همت والای ایشان حكایت می‌كند که الگوی تربیتی شایسته ای به شمار می آید. ابوعبدالرحمن سُلمی (312-412 قمری) در کتاب الفتوة که کهن ترین کتابی است که به آداب و شرایط جوانمردی اختصاص یافته، به تبیین جایگاه و شخصیت جوانمردان (نزد خدا و رسول) و فرهنگ و آداب جوانمردی پرداخته و نمونه‌هایی از جوانمردان نظیر ابوذر را معرفی كرده است. این کتاب که منبع فتوت نامه های بعدی به شمار می آید، در 5 بخش تدوین شده است. کتاب پیش رو با ترجمه دکتر قاسم انصاری و یادداشت مترجم بر این اثر، در سال 1385 توسط انتشارات حدیث امروز در اختیار پژوهشگران قرار گرفت.

این کتاب که توسط یکی از قدیمی ترین و پرآوازه ترین نویسندگان صوفی و فقیه زمان خود حضرت ابوعبدالرحمن سلمی نیشابوری(۴۱۲ ه.ق.) نوشته شده است از معتبرترین و معروف ترین کتابهای صوفیه در دوره های آغازین تصوف بوده است و یکی از کتاب هایی بوده است که دست به دست بین صوفیان زمان رد و بدل می شده است . این کتاب در سیر حوادث روزگار متاسفانه مفقود شده بود که محقق و مترجم آن خانم غزال مهاجری زاده (عضو هیات علمی دانشگاه) پس از تحقیقی که در دانشگاه تهران ضمن دوره ی دکتری در مورد حضرت ابوالقاسم نصرآبادی، استاد سلمی و یکی از چهار موید حسین بن منصورحلاج انجام می دادند درصدد بازسازی و انتشار این کتاب ارزشمند برآمدند. موضوع این کتاب زندگی و اقوالات مشایخ نامدار صوفیه است. این کتاب غیر از کتاب طیقات الصوفیه می باشد و ابوعبدالرحمن سلمی آن را پیش از طبقات نوشته است. خواندن این کتاب گهربار و ذی قیمت را به تمامی دوستداران تصوف و عرفان اسلامی خصوصا دوستداران متون کهن و قدیمی این طریق توصیه می نماییم. این کتاب به اهتمام دکتر غزال مهاجری زاده توسط انتشارات طهوری در سال 1389 در تیراژ 1650 نسخه در تهران منتشر شده است.