کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.

کتاب حاضر به بررسی تاریخ روابط خارجی کشورمان از آغاز سلطنت صفوی تا سلطنت رضا شاه پهلوی می پردازد. این کتاب در نه فصل به تاریخ روابط خارجی ایران از زمان صفویه تا جنگ جهانی دوم و زمان استعفای رضا شاه پرداخته است. فصل اول این کتاب شامل توضیحاتی در مورد دوران جنگ های ایران و عثمانی از قیام شاه اسماعیل صفوی تا معاهده صلح استانبول از سال های 1500 تا 1590 است. در فصل دوم نویسنده به دوران شکوه و عظمت ایران از استرداد سرزمین های از دست رفته تا عهدنامه صلح قصرشیرین پرداخته است. فصل بعدی به دوران آرامش اختصاص یافته و تا سقوط اصفهان ادامه دارد. در فصل چهارم اشاره به سقوط صفویه و استقرار قاجاریه دارد و دوران پرآشوب آن زمان را به تصویر کشیده است. فصل پنجم کتاب شامل دوران جنگ های ایران و روسیه از فتح تفلیس تا معاهده ترکمانچای است. فصل های بعدی نیز به ترتیب دوران اختلافات ایران و انگلیس از شورش هرات تا معاهده صلح پاریس، دوران رقابت های استعماری از انتزاع ترکستان و بلوچستان تا قرارداد تقسیم ایران به مناطق نفوذ، دوران اشغال نظامی ایران از کودتای محمد علی شاه تا کودتای سوم اسفند را به تصویر کشیده است. در فصل نهم که آخرین فصل این کتاب است تاریخ دوران پهلوی از زمامداری سردار سپه تا پایان جنگ دوم جهانی در سال 1947 آورده شده است.

ادبیات فارسی و به‌ویژه بخش کلاسیک آن، از حیث ساخت معنایی به شدت تحت تأثیر فرهنگ اسلامی است. در این میان مقوله توحید جایگاهی ویژه دارد. این کتاب اثری تحقیقی است که در چهار فصل به بررسی جایگاه توحید در ادب فارسی می‌‌پردازد. فصل نخست به مباحث مقدماتی اختصاص دارد و مفاهیمی همچون زبان، ادبیات و فرهنگ اسلامی را تبیین می‌کند و برای این کار شواهد متععدی از شعرای مطرح شعر فارسی مثال می‌آورد. فصل دوم مهم‌ترین مسائل توحیدی را در ادب فارسی بر اساس آثار شاعران برجسته پارسی‌‌گوی مطرح می‌کند. فصل سوم از مصائل توحیدی بر مبنای مکتب اهل بیت بحث می‌کند و فصل چهارم پاسخ‌هایی را که مؤلف به پرسش‌های دانشجویان در این زمینه در کلاس‌های درس داده است، پیش روی خواننده قرار می‌دهد.

عشقت رسد به فرياد ار خود بسان حافظ قرآن زبر بخواني در چارده روايت يكي از ابيات مورد بحث در ديوان حافظ كه به اصطلاح محل نزاع است بيت ياد شده است. مشكل از چند حيث است. 1. در مصراع اول «گر خود» صحيح است يا «ار خود» يا «ور خود»؟ 2. در مجموع، بيت را بايد قضيه‌اي شرطيه دانست و معنا كرد يا به گونه‌اي ديگر؟ 3. مراد از چارده روايت در مصراع ثاني چيست؟ در اين نوشتار ما درپي بيان آنيم كه اولا دو ضبط «گر خود» و «ار خود» كه به يک معنايند و در شش نسخه اقدم (پيش از 850 ه.) آمده‌اند، بر ضبط «ور خود» كه تنها در يک نسخه آن دوره (پيش از 850 ه.) آمده و شاذ و مشكوک است، ترجيح دارد. ثانيا و برمبناي نكته نخست بايد در مجموع، بيت را قضيه‌اي شرطيه دانست و معنا كرد. و ثالثا مراد از چارده روايت، روايات چهارده معصوم عليهم السلام است در تفسير و تبيين قرآن كريم. اميد كه اين بحث در نظر افتد و راهگشا باشد.